Πριν τις εκλογές ο Σαμαράς έταξε 700000 νέες θέσεις εργασίας, ο Βενιζέλος 800000 (αν έταζε 1000000, ίσως το ΠΑΣΟΚ να έπαιρνε 10%), ενώ ο Τσίπρας τα κάνει όλα και συμφέρει, θα επαναπροσλάβει τους απολυμένους στο δημόσιο, θα ανοίξει νέες δουλειές στον ιδιωτικό τομέα, θα..θα..θα…! Και να φανταστεί κανείς ότι είχαμε ευρωεκλογές και τοπικές εκλογές. Στο μόνο που είναι τσιγκούνηδες οι πολιτικοί είναι το αίσθημα ντροπής. Λογικά στις επόμενες βουλευτικές εκλογές θα φτάσουν στο σημείο να πουν, ότι πρέπει να γίνει εισαγωγή εργατικού δυναμικού, αφού κινδυνεύουν να μείνουν ακάλυπτες θέσεις εργασίας από την πολύ… ανάπτυξη!
Ενώ στην Ελλάδα οι ιθύνοντες μοιράζουν απλόχερα... δουλειά, χρησιμοποιώντας την δοκιμασμένη πατέντα του θαύματος του πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων και των δύο ιχθύων, στον υπόλοιπο κόσμο άφησαν τη μεταφυσική στην άκρη και συζητούν σοβαρά για το πρόβλημα. Όλο και περισσότερες έρευνες υποστηρίζουν πως θα συνεχιστεί η αύξηση της ανεργίας παγκοσμίως, γεγονός που θα πλήξει κυρίως τις χώρες της Δύσης και ειδικότερα τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (οργανισμός του ΟΗΕ) οι άνεργοι έφτασαν τα 202 εκατομμύρια. Η ετήσια έκθεση (δημοσιεύτηκε τέλη Μαΐου) αναφέρει ότι ο πλανήτης έχει 30,6 εκατομμύρια περισσότερους ανέργους από ότι είχε πριν από την οικονομική κρίση του 2008. Το 2013 οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 5 εκατομμύρια, ενώ το 2014 προβλέπεται αύξηση κατά 3,3 εκατομμύρια. Ακόμη αναφέρει ότι «Μέχρι το 2019, η ανεργία θα φτάσει τα 213 εκατομμύρια», ενώ μόνο το 10% των νέων θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν μεσοπρόθεσμα αφορά τις ανεπτυγμένες χώρες.
Αν οι παραπάνω προβλέψεις μοιάζουν εφιαλτικές ακόμη εφιαλτικότερες είναι οι προβλέψεις που αφορούν την άνοδο της ανεργίας με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και αυτοματοποιημένων συστημάτων. Ο Δρ Karl Benedikt Frey και ο Δρ Michael A. Osborne του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σε ερευνά τους κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι υπάρχει κίνδυνος απώλειας του 47% των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ. Η μελέτη αναφέρει «το επόμενο κύμα προόδου στους υπολογιστές, θα συνεχίσει να τεμαχίζει την ανθρώπινη εργασία, εκεί όπου το κάνει ήδη: δηλαδή στις κατασκευές, τη διοικητική υποστήριξη, το λιανικό εμπόριο και τις μεταφορές». Το ευρωπαϊκό ερευνητικό ινστιτούτο Bruegel βασιζόμενο στην παραπάνω έρευνα εκτίμησε ότι για την Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό φτάνει κατά μέσον όρο στο 54%. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι εργαζόμενοι στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου από αυτούς του ευρωπαϊκού Βορρά, διότι τα πλέον πρόσφατα επιτεύγματα της τεχνολογίας, αφορούν τομείς (τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική) που μπορούν να πλήξουν κυρίως τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις των ανειδίκευτων εργατών ή εργατών περιορισμένης ειδίκευσης. Ενδεικτική της απόκλισης αυτής είναι η σύγκριση ανάμεσα στη Σουηδία (κινδυνεύει το 46,69% των θέσεων εργασίας) και την Ελλάδα (ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά- 56,47%).
Πλέον η τεχνολογική εξέλιξη καλπάζει, ενώ η εισαγωγή της στην παραγωγή καθιστά πολλούς εργαζόμενους περιττούς, διότι διασφαλίζει την αύξηση της παραγωγής και την βελτίωση της ποιότητας, με ελάττωση της χρονικής ανθρώπινης απασχόλησης. Ανησυχητικό είναι ότι η διαρθρωτική ανεργία – ανεργία που παραμένει ακόμη και όταν οι οικονομίες ανακάμπτουν και σημαντικό κομμάτι της αποτελεί η τεχνολογική ανεργία (ανέρχεται σε 30%-40% του συνόλου της ανεργίας στις χώρες της Ε.Ε) – βρίσκεται σε ανοδική τάση τα τελευταία 25 χρόνια.
Η μηχανή δουλεύει 24 ώρες τη μέρα 365 μέρες τον χρόνο, δεν κουράζεται, δεν πεινάει, δεν ζητάει ρεπό, ούτε άδεια τοκετού, ούτε μισθό, ούτε αύξηση, ούτε ασφάλιση και φυσικά δεν απεργεί. Ο Schmidt της Google στο φετινό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός δήλωσε ότι «Το πρόβλημα της απασχόλησης θα είναι καθοριστικό τα επόμενα δέκα με είκοσι χρόνια». Αυτό που παρατηρείται τον 21ο αιώνα είναι ότι όλο και περισσότερες τεχνολογικές ανακαλύψεις εισάγονται στην παραγωγή και αφομοιώνονται ολοένα και γρηγορότερα. Έκθεση της ΑC Nielsen (αφορά τις ΗΠΑ) αναφέρει ότι χρειάστηκαν πάνω από 45 χρόνια για τα εισχωρήσει ο ηλεκτρισμός τουλάχιστον στο 25% του πληθυσμού, 35 χρόνια για το τηλέφωνο, 31 χρόνια για το ραδιόφωνο, 26 χρόνια για την τηλεόραση, 16 χρόνια για τον Η/Υ, 13 χρόνια για τα κινητά τηλέφωνα, 7 χρόνια για το internet και 4 για τα smartphones (μάλιστα αύξησαν την διείσδυση τους από 5% σε 40% σε περίοδο ύφεσης).
Το 2012, ο επενδυτής της Σίλικον Βάλεϊ Vinod Khosla προέβλεψε ότι οι νέες τεχνολογίες θα αντικαταστήσουν το 80% των γιατρών μέσα σε μία γενιά. Φέτος ο Bill Gates στο think tank The American Enterprise
Δεν είναι πρωτόγνωρο η τεχνολογία να καταργεί επαγγέλματα. Αυτό συμβαίνει από τότε που ο πρώτος άνθρωπος επινόησε το πρώτο εργαλείο, ωστόσο πλέον καταργεί περισσότερες θέσεις εργασίας από αυτές που δημιουργεί. Ήδη από το 1980 είχαν διατυπωθεί προβληματισμοί για το γεγονός αυτό. Το 1983, ο οικονομολόγος Βασίλι Λεοντίφε εξέφρασε την άποψη ότι ο ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής είναι τόσο γρήγορος, ώστε πολλοί εργαζόμενοι, αδυνατώντας να προσαρμοστούν, απλά θα καταστούν περιττοί, όπως τα άλογα μετά την καθιέρωση του αυτοκινήτου.
Ενδεικτικό των επικείμενων κοσμογονικών εργασιακών αλλαγών είναι και τα νέα επαγγέλματα που θα εμφανιστούν και σήμερα ακούγονται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Το βρετανικό υπουργείο Επιχειρήσεων, καινοτομίας και Δεξιοτήτων παρουσίασε την έρευνα shape of jobs to come π
Επίσης τον Απρίλιο πραγματοποιήθηκε έρευνα από την XpatJobs.com η οποία προβλέπει ότι σε λιγότερο από 30 χρόνια η ρομποτική θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο στην εργασία. Ο Rhys Maddocks διευθυντής του site δήλωσε ότι «Οι άνθρωποι θα εκπλαγούν από το πόσο γρήγορα αλλάζουν τα πράγματα. Η τεχνολογία και οι υπολογιστές ίσα που έχουν αγγίξει την αγορά εργασίας μέχρι τώρα. Μαζί και με την παγκοσμιοποίηση όλων των εργασιών θα φέρουν την επανάσταση στον τρόπο που σκεφτόμαστε την εργασία στα επόμενα 25 χρόνια…».
Το 2011 μόνο οι κινεζικές εταιρείες δαπάνησαν 8 δις γεν (1,3 δισ. δολάρια) για βιομηχανικά ρομπότ. Την ίδια χρονιά η Foxconn ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές ηλεκτρονικών στον κόσμο, συνεργάτης αρκετών πολυεθνικών (π.χ. Apple, google) και εργοδότης περίπου 1,23 εκατομμυρίου εργατών, έβαλε στόχο να λειτουργήσει το πρώτο πλήρως αυτοματοποιημένο εργοστάσιό της μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια. Στα τέλη του 2013 ο CEO της εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης Celaton, Αντριου Αντερσον, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη βρετανική εφημερίδα Daily Mail δήλωσε πως η αντικατάσταση των ανθρώπων από μηχανές στην εργασία θα έρθει νωρίτερα από ότι περίμεναν (μέσα στην επόμενη πενταετία), καθώς η πρόοδος που σημειώνεται στην τεχνητή νοημοσύνη είναι πολύ ταχύτερη από το αναμενόμενο. Η Διεθνής Ομοσπονδία Ρομποτικής εκτιμά ότι το 2013 πουλήθηκαν περίπου 168000 βιομηχανικά ρομπότ 5% περισσότερο από το 2012, ενώ μεταξύ 2010 και 2013 η ετήσια αύξηση των παγκοσμίων πωλήσεων ρομπότ ήταν 12% κατά μέσο όρο, παρά την κρίσιμη οικονομική κατάσταση σε ορισμένες σημαντικές χώρες. Το 2014 αναμένεται να κλείσει με ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των πωλήσεων. Φέτος πριν από μερικές βδομάδες ο CEO της Foxconn, Terry Gou ανακέινωσε την αντικατάσταση 10000 εργαζομένων από ισάριθμα ρομπτοτ.
Μια πρόσφατη έκθεση (Απρίλιος 2014) από το McKinsey Global Institute προέβλεψε την αυτοματοποίηση των εργασιών της γνώσης με την χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης και ρομποτ μέχρι το 2025 και την απώλεια 140 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Οι επιστήμονες Erik Brynjolfsson και Andrew McAfee του ΜΙΤ στο τελευταίο τους βιβλίο “The Second Machine Age”, αναφέρουν ότι θα βιώσουμε «δύο από τα πιο καταπληκτικά γεγονότα στην ανθρώπινη ιστορία: τη δημιουργία μηχανών με αληθινή νοημοσύνη και τη σύνδεση όλων των ανθρώπων μέσω ενός κοινού ψηφιακού δικτύου, που θα μετατρέψει την οικονομία του πλανήτη. Καινοτόμοι, επιχειρηματίες, επιστήμονες, πειραματιστές και πολλά άλλα είδη ειδικών θα επωφεληθούν από αυτό το κέρας της Αμάλθειας, κατασκευάζοντας τεχνολογίες που θα μας εκπλήξουν, θα μας ευχαριστήσουν και θα εργαστούν για εμάς». Ωστόσο οι δύο ερευνητές προβλέπουν αύξηση της ανεργίας και των κοινωνικών ανισοτήτων.
Πληροφορική, ψηφιοποίηση, διαδίκτυο, τεχνητή νοημοσύνη, τρισδιάστατη εκτύπωση είναι μόνο μερικές έννοιες που στο μέλλον θα φαντάζουν όλο και πιο οικείες. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας σταυροκοπιούνταν λές και έγινε κάποιο θαύμα όταν πρωτομπήκε ηλεκτρικό, ραδιόφωνο, τηλέφωνο και τηλεόραση στο σπίτι. Οι γονείς μας έμοιαζαν σαν τους ιθαγενείς που πρωτοβλέπουν την φάτσα τους στον καθρέπτη, όταν περιεργάζονταν με έκπληξη το πρώτο κινητό τηλέφωνο που έπιασαν στα χέρια τους ή όταν πατούσαν άγαρμπα τα κουμπιά του πληκτρολογίου ενός Η/Υ. Εμείς έχουμε αρχίσει να εξοικειωνόμαστε με τις νέες τεχνολογίες που κατακλύζουν καθημερινά την ζωή μας, ώστε το star trek φαίνεται τόσο ξεπερασμένο, όσο και ο βουβός κινηματογράφος. Όμως ότι μοιάζει σε μας σήμερα πρωτοποριακό και καινοτόμο στους απογόνους μας, αύριο, θα φαίνεται σαν αρχαιολογικό εύρημα, όσο ο άβακας των Αντικυθήρων ή το κόσκινο του Ερατοσθένη.
Η Μαίρη Σέλλεϋ και ο Ιούλιος Βερν με δυσκολία θα μπορούσαν να φανταστούν τι επιφύλασσε ο 21ος αιώνας στον άνθρωπο. Και όμως ενώ έχουν γίνει άλματα σε όλους του τεχνολογικούς τομείς το μέλλον που έρχεται μοιάζει να είναι δυστοπικό. Αυτό που συμβαίνει είναι αναπόφευκτο; Ίσως το πρώτο έργο δυστοπίας «We» (1921) του Ρώσου Υevgery Zamyatin να χει δώσει ήδη την απάντηση. Στο δεύτερο μέρος του άρθρου θα μιλήσουμε μέσα από επίσημα στατιστικά και αξιόπιστες έρευνες για την οικονομία, την τεχνολογία, την εργασία, τους ανθρώπους και τους αριθμούς… ή μήπως ορθότερα για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζονται από άλλους ανθρώπους σαν αριθμοί;
